แรงบันดาลใจ การมี การสร้าง และการดำรงไว้

นับแต่กลับมาเป็น ผู้บริหารสถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ อีกครั้ง ก็ได้ยินเรื่องการสร้างแรงบันดาลใจ หลายครั้ง หลายหน และถึงกับเคยเข้าร่วมโครงการสร้างแรงบันดาลใจ จนกระทั่งกำลังต้องทำวิจัย เกี่ยวกับ แรงบันดาลใจของ
นิสิตบัณทิตศึกษาของมหาวิทยาลัย จึงต้องมาค้น คิด ใหม่ เกี่ยวกับ ประเด็นนี้

ในอดีต หลายปีมาแล้ว ตอนที่พวกเราหลายคนตั้งใจจะเขียนหนังสือเรื่องเด็กนักเรียนที่มีความสามารถพิเศษ เคยค้นและอ่านไว้เกี่ยวกับ ความอยากเป็นในอาชีพและการเรียน ตอนนั้น พบว่าเกี่ยวข้องกับคำว่า"aspiration" ซึ่ง หมายถึง ความคาดหวังว่าตนเองต้องการเป็นอะไรในอนาคต ทั้งในแง่ของการเรียน และ การประกอบอาชีพ เช่น ในตอนเด็ก เราอาจเคยอยากเป็นหมอ อยากเป็นนางสาวไทย อยากเป็นครู ตัวแปรนี้ มีสาเหตุที่เกี่ยวข้อง คือ ภูมิหลังของครอบครัว การสนับสนุนของผู้ปกครอง และครูก็มีส่วนด้วยเช่นกัน สำหรับเด็กที่มีความสามารถพิเศษตัวแปรนี้มีความสำคัญต่อเขา มากกว่าในกลุ่มเด็กปกติ เพราะเป็นตัวทำนายความสำเร็จในการเรียนได้อย่างดี โดยพบว่าเด็กที่มีความสามารถพิเศษที่มี ความคาดหวังที่ชัดเจนกว่า จะมีแรงจูงในการเรียนมากกว่าด้วย จึงเป็นเรื่องดี ถ้าพ่อแม่ผู้ปกครอง จะเป็นต้นแบบให้ลูกเกิด aspiration

แต่ดูเหมือนว่า แรงบันดาลใจ(inspiration)เป็นจิตลักษณะอีกตัวหนึ่ง ที่เรามีอยู่ และมีความสำคัญต่อ การประสบความสำเร็จในชีวิตและการทำงาน โดยที่ความหมายของแรงบันดาลใจนี้เป็นตัวผลักให้เรา ได้ฉุกคิด ได้รู้ ได้เปลี่ยนจากสิ่งที่ทำอยู่ ไปในทิศทางที่ดี ครูอาจสร้างให้เด็กเกิดแรงบันดาลใจในการเรียนรู้ โดยเปลี่ยนจาก เรียนไปวันๆ เป็นเรียนอย่างใส่ใจ กระตือรือร้น ผู้บริหารอาจเปลี่ยนคนทำงานไปวันๆ ให้เป็นคนทำงานทุ่มเท ผู้ฝึกนักกีฬาอยากเปลี่ยนนักกีฬาให้ฝึกซ้อมอย่างสมำ่เสมอโดยยินดี หรือศิลปิน อาจสร้างผลงานยอดเยี่ยมจากการมีแรงบันดาลใจนี้ ชักจะน่าสนใจแล้วใช่ไหม แรงบันดาลใจจึงไม่ใช่แรงธรรมดา แต่มีความพิเศษที่จะผลักให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่พิเศษได้

เราจะมีได้อย่างไร มีได้ จากการดู อ่าน ฟัง การมีปฎิสัมพันธ์ แล้วเกิดการเปลี่ยนแปลงไปตามลำดับได้แก่ เกิดความตระหนักรู้ มีอารมณ์ประทับใจ ซาบซึ้งในสิ่งเรา้ ที่ได้ดู ฟัง เห็น นั้นๆ ในชั่วขณะนั้นบางคนอาจเกิดการเปลี่ยนแปลงในทันที และตั้งจิตมั่นที่จะดำรงความเปลี่ยนแปลงนั้นแม้จะมีอุปสรรคใดก็ไม่เปลี่ยนความตั้งใจนั้นได้ แต่ ในบางคนอาจไม่สามารถดำรงแรงบันดาลใจนั้นไว้ได้อย่างต่อเนื่อง ถ้าไม่มีการจัดการที่เหมาะสม ใครมีบทบาทในการสร้างให้เกิด และดำรงไว้ ของแรงบันดาลใจบ้าง อันดับแรกคือตัวเรา ในการใช้ชีวิตของเราควรหมั่นทบทวนตัวเองว่าตัวเองมีเป้าหมายในชีวิตอย่างไร และหมั่นหา ค้นหา แสวงหา ประสบการณ์ที่จะสร้างแรงบันดาลใจให้แก่ตัวเรา อันนี้อาจจะเกี่ยวข้องกับ การที่เรามี ความคาดหวังที่เราต้องการเป็น(aspiration) เช่น เราอยากเป็นนักปราชญ์ เป็นผู้รู้ เป็นผู้เรียนจบปริญาเอก เราก็ต้องหมั่นอ่านงานดีๆ พบและพูดคุยกับคนเก่ง นอกจากนี้ คนที่มีบทบาทสำคัญในการสร้างแรงบันดาลใจและรักษาแรงบันดาลใจให้คนอื่น คือครู พ่อแม่ ผู้บริหาร และสื่อสังคม